ارزیابی خطر گسلش، زمین لرزه و لرزه خیزی القائی در محدوده سد شهید رجائی ساری

سد مخزنی شهید رجایی در 40 کیلومتری جنوب شهر ساری و بر روی رودخان? تجن احداث شده است. ناحی? مورد مطالعه شعاع 100 کیلومتری از ساختگاه سد شهید رجایی می باشد که دامن? شمالی و جنوبی البرز خاوری و بخشی از ایران مرکزی را در بر می گیرد. در این تحقیق گسل های محدود? مطالعاتی در دو حوز? 30 و 100 کیلومتری مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات انجام گرفته در حوز? 30 کیلومتری، منجر به شناسایی و معرفی گسل های مرگاو، تلاوک، شالمک، مجید، ولیک بن، جورجاده، خرم آباد و زیرآب با سازوکار غالب معکوس و گسل سوخته سرا با سازوکار غالب امتدادلغز چپ بر گردید. در بررسی های صورت گرفته بر روی زمین لرزه های به وقوع پیوسته در محدود? مورد مطالعه، ژرفای 2±11 کیلومتر به عنوان لای? لرزه زا در نظر گرفته شد. طی مطالعات انجام یافته بر روی گسل های شمال البرز، خزر و مشا در شعاع مطالعاتی، گسل شمال البرز و خزر به سه قطعه و گسل مشا به دو قطعه تفکیک گردیدند. با ارزیابی حریم گسلش (عرض پهن? گسیختگی) برای گسل های محدود? مورد بررسی، پهن? گسیختگی گسل شمال البرز بخش قابل توجهی از مخزن سد شهید رجایی را در بر می گیرد. شهرهای ساری، قائم شهر، نکا و بهشهر نیز در پهن? گسیختگی گسل خزر قرار می گیرند. درجه بندی فعالیت گسل ها براساس بُعد فرکتالی گسلش و زمین لرزه نشان داد که گسل های شمال البرز، دامغان، بادله، لَله بند، سوخته سرا و گرمسار دارای درجه فعالیت بالا می باشند. با درجه‎بندی فعالیت گسل ها براساس گشتاور لرزه ای و نرخ لغزش، گسل های دامغان و مشا دارای میزان لغزش کم و در نتیجه مسبب زمین لرزه های بزرگ با دوره بازگشت طولانی خواهد بود. با توجه به نتایج نقش? پهنه بندی پتانسیل لرزه زایی می توان گفت که در بخش جنوبی ساختگاه سد شهید رجایی، پهنه ای با پتانسیل لرزه زایی بالا وجود دارد که در ارتباط با گسل های فعال و لرزه زای آستانه، فیروزکوه و مشا می باشد. با تحلیل خطر زمین لرزه به روش تعیینی، قطع? شمار? دو گسل شمال البرز با توان لرزه زایی 8/6=ms، دارای بیشینه مقادیر شتاب افقی و قائم به ترتیب معادل g48/0 و g34/0 می‎باشد. در تحلیل خطر زمین لرزه به روش احتمالاتی، شتاب افقی و قائم در دوره بازگشت 100 ساله (معادل با عمر مفید سد) به ترتیب معادل g25/0 و g12/0 می باشد. همچنن نتایج این مطالعه نشان داد که لرزه خیزی القایی عمدتاٌ در اثر کاهش تراز آب به وقوع می پیوندد و این زمین لرزه ها در بخش جنوبی ساختگاه سد و در مجاورت گسل شمال البرز فراوانی بیشتری دارند.